Wewaler

                                           WEWALER

 

Wewaler yaiku samubarang kang ora kena diterak, sesambungan karo kahanan ing sakiwa tengen kayata etika sesrawungan karo lingkungan, sesrawungan karo gusti Allah sing nyipta. Ing wulangan iki wewaler sing dirembug yaiku wewaler kang ana ana sesambungane karo manungsa sesrawungan karo lingkungan. Manungsa urip kuwi tansah sesambungan siji lan sijine. supaya sesambungan kuwi lumaku kanthi becik, saben manungsa kudu ngugemi marang paugeran paugeran kang bisa kajupuk saka wewaler. Sebab kanthi ngugemi wewaler kuwi mau manungsa bisa nindakake babagan kang utama ana ing sakjroning uripe. kayata anane rasa urmat, tepa slira, tulung tinulung, rasa welas asih lan duwe jiwa kaprawiran kanggo kamulyaning nagara.

Tuladha:

1. Ora ilok lungguh nang bantal, mengko wudunen.
Artine:
    Menawa lungguh nang bantal ora apik, amarga bantal iku sing bener kanggo mustaka

2. Aja mangan karo ngadeng, mbokan wetenge dawa.
Artine:
    Nalare mangan karo ngadeg iku saru, becike mangan karo lungguh sing apik lan sopan.

3. Aja ngidoni sumur, mengko suwing lambene.
Artine:
    Menawa sumur kena idu, banyu sak jrone sumur bakale reged kabeh lan ora sehat, apa maneh yen duwe lelara nular

4. Ora ilok ngewehi banjur njaluk bali, mengko gulune godhoken.
Artine:
    Nalika ngewehi apa bae kudu iklas, ora kena dijaluk maneh.

5. Ora ilok dolanan beras, mengko tangane kithing.
Artine:
    Nalare beras iku bahan panganan sing ora becik yen dinggo dolanan, amarga nek nggo dolanan beras iku bisa semrawut lan kotor

Sesorah

 SESORAH

1.       Pangertene sesorah/pidhato

Sesorah yaiku rembugan ana ing sangarepe wong akeh kanthi ngandharake sawijining gagasan, panemu, pamikir, lan sapanunggalane Tujuwan baku medhar pangandikan yaiku kanggo ngaturake panguneg-uneg utawa mratelakake informasi kanthi medhar pangandikan ana ing sangarepe wong akeh supaya padha mangreteni sing diedharake.

Peprincening medhar pangandikan iku kaperang ddadi pirang-pirang perangan.

              a.  Hamedhar pangandikan kang asipat mratelakaken informasi.             

            b. Hamedhar pangandikan kang asipat hiburan.
              c.  Hamedhar pangandikan ingkang asipat hamemilut marang para pamyarsa.

2.      Perangan sesorah/pidhato

Perangan sesorah/pidhato ing antarane yaiku :

               a. Pambuka

       Surasane ngandharake salam, mbagekake kang padha rawuh, lan ngucapke syukur marang Gusti.

               b. Surasa/isi

       Perangan iki ngemot andharan wigatining sesorah.

              c.  Wasana/PanutupLead

      Ing babagan iki diandharake wos wigatining sesorah lan dudutane. Sabanjure ngaturake pangajak marang kabecikan   banjur dipungkasi ngaturake kaluputan anggone ngandharake lan salam panutup.

3.       Unsur-unsur sesorah/pidhato

Unsur-unsur kang kudu ana ing sesorah/pidhato yaiku 5W + 1H.

4.       Teknik maca sesorah/pidhato

Nalika nindakake sesorah saliyane perangane kudu ganep, uga kudu nggatekake:

       a. Sikep nalika sesorah. Yen nalika sesorah kudu ngadeg jejeg, ora mingsat-mingset lan anteng. Dene yen sesorah kanthi lungguh kudu dhag dhadhane dijokake, aja mbungkuk utawa miring (mengkleng). Ing pahargyan adat Jawa nalika ngadeg luwih becik ngapurancang.

       b.  Basa kang digunakake gampang dingreteni, tembunge saiki komuikatif.

      c.  Swara kudu ngarah-arah. Upama ana ing njero klas aja seru-seru, watone ngarep ora kebrebegen sing ana mburi krungu. Beda maneh nalika ana ing lapangan utawa papan kang amba lan rame, kudu nyuwara kang seru, isa uga nggunakake panyora swara (sound system).

     d.  Nggatekake tema kang jumbuh karo swasana. Tema iku baku banget dingreteni, amarga anggone ngandharake mengaruhi swara, nada, lan ekspresi. Upamane sesorah temane kamardikan beda karo tema bela sungkawa.        

      e.     Swasana utawa kahanan. Ing babagan iki sesorah kudu nulat wektu kahanan kang ana lan kang dibutuhake. Yen wektu kang disedhiyakake ora suwe anggone sesorah kudu cekak aos. Yen sesorah nalika usum udan ing papan kang tanpa payon kudu anut kahanane.

      f.  Wayah. Wayah iki uga kudu digatekake, sesorah ing wayah awan kudu beda karo ing wayah bengi. Senajan kanthi tema kang padha, upamane sesorah pengetan dina kamardikan wayah awan lan bengi kudu dibedakake. Anggone nyuwara anut wayah, yen bengi aja seru-seru.

     g.  Papan. Sesorah ing njero klas mesthi beda nalika sesorah ana ing papan ngibadah. Slaga lan tata carane kudu njumbuhake papane. Yen ing njero klas iku papan pendhidhikan dadi nalika sesorah ngara-arah babagan pendhidhikan. Beda nalika sesorah ing papan ngibadah, kang diandharake mesthine babagan kapitayan lan ibadah.

      h.  Audience utawa pamireng. Nalika sesorah, pamicara uga kudu nggatekake sapa kang mirengake. Babagan iki gegayutan karo basal an sastrane sesorah. Yen ing sangarepe warga masyarakat iku isa nggunakake basa kang gampang ditampa, tembunge liya komunikatif kang ngaggo waton. Beda maneh nalika sesorah ing madyaning pawiyatan inggil, upamane ing lingkungan kampus prayogane nggunakake basa kang baku lan ilmiah.

Tembang Dhandhanggula

Dhandhanggula

(dianggit dening Kanjeng Sunan Kalijaga)

1.      Pangertene tembang dhandhanggula

Dhandanggula saka  tembung dhandhang sayektine jenising kewan manuk kang saben menclok nyuwara nggaok gaok, umume diarani manuk gagak. Saka tembung kuwi ndhandhang ateges cewer utawa seneng omong ing ngendi paran. Gula ateges samubarang kang legi. Adhedhasar saka pangerten kasebut, dhandhanggula ngemu surasa pitutur kang becik. Mula tembang dhandhanggula pantese kanggo aweh pitutur bab kabecikan. Tuladhane serat Tripama kang ngandharake Dhandhanggula.

2.      Pathokan tembang Dhandhanggula

Dhandhangula
Guru wilangan	Guru lagu	Guru gatra
10	i	10
10	a
8	e
7	u
9	i
7	a
6	u
8	a
12	i
7	a

3.      Watak tembang Dhandhanggula

Watake tembang Dhandhanggula iku luwes, seneng lan gumbira. Trep kanggo ngambarake maneka warna swasana

4.      Wos kang kamot ing tembang Dhandhanggula (Tripama) 

      Serat Tripama ngandharake babagan patuladhan, tokoh kepahlawan saka crita Ramayana ing perangan lakon “Sumantri ngeger”,”Kumbakarna Gugur”, lan crita Mahabharata lakon “Adipati Karna gugur”. 

      Serat Tripama ngajarake wong kang ngabdi kudu duwe syarat sarana guna, kaya, lan purun. Dadi abdi iku kudu pinter, bisa gawe sugih negarane, lan nurut marang Negara sarta rajane. Iku ginambarake dening tokoh patih Suwanda kang bekti lan setya marang negarane. Kayadene tokoh Sumantri kang ngenger marang prabu Arjuna Sasrabahu setya lan miturut kabeh dhawuh pangandikaning gustine.

      Serat Tripama uga ngajarake supaya dadi warga Negara kudu duwe sikep Nasionalisme kang wani ngetohke jiwa lan ragane kanggo mbelani negarane. Sikep iki kayadene Kumbakarna kang mbelani Negara Ngalengka saka pangamuke wadyabala Ramawijaya. Iki minangka wujud sikep nasionalisme.

      Patuladhan sabacute ing Serat Tripama, yaiku tokoh Adipati Karna. Tokoh iki minangka dadi sawijining punjer crita Mahabharata ing perang Bharatayuda. Sanajan wis ngerti yen dheweke iku sedulur tuwane para Pandhawa, nanging nalika perang Bharatayuda ora mbelani sedulure nanging mbelani Negara Ngastina kang wis nggedhekake lan kang disuwitani.

5. Tuladha Tembang Dhandhanggula